Er is geen betekenisverschil, het gaat om een verschil in gebruik.
ijskast
kast met grote brokken ijs, voorloper van de koelkast
In de keuken van dit kasteel zit nog een prachtig betegelde ijskast.
koelkast
ijskast met elektrische koeling (in Vlaanderen frigo)
De keuken bevat een grote oven, een koelkast en en vriezer.
Er zijn taalgebruikers die ijskast gebruiken voor vriezer, maar dat is niet juist. In een ijskast is de temperatuur niet onder nul. Wel moet u ijskast gebruiken in de uitdrukking iets in de ijskast zetten wanneer u bedoelt dat u de behandeling van iets wilt uitstellen. Dus een plan in de ijskast, maar een pilsje in de koelkast. Volgens sommige taalgebruikers is er ook een standsverschil tussen de woorden. Omdat de ijskast vroeger nogal duur was, kon alleen de hogere klasse zich zo’n kast veroorloven. Met de komst van de koelkast kwam de mogelijkheid om goederen gekoeld te bewaren ook binnen bereik van de lagere klasse. Vandaar dat taalgebruikers op stand soms ijskast zeggen.
Niet alleen de woorden ijskast en koelkast verschillen in stand. In het onderstaande rijtje werd het eerste woord vooral gebruikt door de lagere klasse en het tweede woord vooral door de hogere klasse:
- biertje / pilsje
- gebakje / taartje
- japon / jurk
- mantel / jas
- pantalon / broek
- toilet / wc
- wagen / auto
- zeer doen / pijn doen
Sommige woorden uit de lagere klasse klinken duurder, zoals pantalon en toilet. Deze uit het Frans afkomstige woorden werden door de middenklasse gebruikt om zich deftig voor te doen, en juist daarvan wilde de hogere klasse weer afstand doen. Vandaar dat de adel juist de andere soms meer volkse woorden ging gebruiken, zoals je ook motte hoort uit de mond van de baron in plaats van moeten. Bovendien maken dames van stand toilet, en dan kun je dat woord moeilijk voor wc gebruiken. Enfin, nu weet u dus ook waarom u een broek en een jurk uit de stomerij terugkrijgt als pantalon en japon.
