onderscheid / verschil

Er is nauwelijks verschil in gebruik, maar toch is er een subtiel onderscheid.

onderscheid

‘dat wat anders is in relatie tot’; neutraal-positief

Is het wel nodig om zoveel onderscheid te maken in de opvoeding van jongens en meisjes?

verschil

‘dat wat anders is over en weer’; neutraal-negatief,

afwijking, gebrek aan overeenstemming of overeenkomst, tekort

Ja, natuurlijk. Want er is verschil tussen jongens en meisjes!

Het woord onderscheid hangt samen met scheiden, ‘losmaken van’, en onderscheiden, zoals bijvoorbeeld in ‘iets kunnen zien tegen een achtergrond’. De relatie tussen dat wat anders is en het gemeenschappelijke is een eenrichtingsrelatie. Daarom is het altijd ‘ten opzichte van’. En vaak is een onderscheid, zoals in een onderscheiding krijgen, positief, of anders neutraal.

Het woord verschil hangt samen met het werkwoord schelen. Twee betekenissen lichten daarbij op: 1. ‘uiteenlopen’ zoals in Mijn broer en ik schelen nauwelijks een jaar; 2. ‘mankeren’ zoals in Wat scheelt eraan? De relatie tussen de zaken die verschillen is doorgaans tweezijdig zoals in ‘uiteenlopen’, en vaak negatief, zoals in ‘mankeren’.

• Wij hebben een verschil van mening.
• Het verschil moet worden aangevuld.

Maar het onderscheid blijft heel subtiel. Dat zien we bijvoorbeeld ook aan het studentenadvies Maak later het verschil. Daarin gaat het niet om een afwijking, maar wel om het aanvullen van een tekort, een tekort dat er is omdat de student in kwestie nog geen bijdrage heeft geleverd aan de samenleving. Er had misschien beter kunnen staan: Zorg dat je je onderscheidt. Maar dan is deze slogan minder mooi.