De woorden verschillen niet in betekenis, maar er lijkt een klein betekenisverschil op komst.
citaat
letterlijke weergave van andermans woorden, met name geschreven woorden
Deze columnist wil met citaten alleen zijn belezenheid etaleren.
quote
letterlijke weergave van andermans woorden, met name gesproken taal
Een beroemde quote in het vluchtelingendebat is ‘Wir schaffen das’.
De woorden citaat en quote laten een interessant taalverschijnsel zien. Volgens de wet van Von Humboldt streeft elke taal naar een een-op-eenrelatie tussen vorm en betekenis van woorden. Anders gezegd: een taal houdt niet van dubbelgangers. Wel cultiveert elke taal haar onderscheidingsvermogen via synoniemen met een subtiel betekenisverschil. Anders was er geen Verwarwoordenboek nodig.
Wat gaat er nu gebeuren als taalgebruikers een woord uit een andere taal overnemen, terwijl de eigen taal al een woord heeft met dezelfde betekenis? Er zijn dan drie mogelijkheden:
1. Het bestaande woord verdwijnt. Wij gebruiken nu geen kolf op de kolfbaan en zeker geen malie (slaghout) voor het maliespel (op het malieveld) maar een stick op het hockeyveld en golfclubs op de golfbaan.
2. Het buitenlandse woord vertrekt weer. Een free kick heet nu weer vrije schop. En we gebruiken achter de computer geen mouse meer maar een muis.
3. Beide woorden blijven bestaan, maar krijgen wel een eigen betekenis(aspect): bladeren – browsen, lach – smile, enz.
De derde mogelijkheid lijkt het geval bij citaat en quote. Bij een citaat gaat het eerder om de weergave of het aanhalen van geschreven woorden. Ook gaat het om wat serieuzere teksten. In een wetenschappelijk artikel staan geen quotes maar citaten. Bij een quote gaat het eerder om het gesproken woord, zoals de bekende quote van Johan Cruijff ‘Elk nadeel heb z’n voordeel’. Ook is een quote wat ‘sneller’ of ‘eigentijdser’. Vandaar dat in de krant quotes staan in nieuwsartikelen en citaten in achtergrondartikelen. Is dit een lastig onderscheid? Welnee, met een variant op een andere Cruijff-quote: ‘Als je het eenmaal doorhebt, begrijp je het’.
O ja, bij citaten en quotes gebruiken we enkele of dubbele aanhalingstekens. Daarvoor bestaan verschillende conventies. Zo kunnen we duidelijk markeren dat de woorden niet uit eigen mond of toetsenbord komen.
