heftig
in zeer sterke mate, onstuimig; met name over gemoedsaandoeningen, ook ‘niet permanent’
Wij hebben geen ruzie, wij hebben gewoon een heftig meningsverschil.
hevig
in zeer sterke mate, krachtig; vooral over zaken, en dan meer beschrijvend.
Door de hevige regenval waren talrijke kelders ondergelopen.
Beide woorden geven een hoge graad aan. Daarom worden ze ook wel door elkaar gebruikt. Maar toch is er een mooi onderscheid. Het woordje heftig doet net iets meer of iets ander dan hevig: het geeft ‘de hoge mate’ aan plus de ervaring daarvan of de gemoedsaandoening. Met hevig geef je eerder een beschrijving van een eigenschap of toestand. Het is daarmee ‘stabieler’ dan heftig, waarbij iets op een neer kan gaan.
Moeilijk? Nee, waarschijnlijk niet. Kijkt u eens naar de volgende zinnen, en kies heftig of hevig. Zet ook een kruisje als volgens u beide woorden kunnen. Dat zult u tot de ontdekking komen dat u niet wist wat u al wist.
1. Wat te doen bij … bloedingen.
2. Zij keek hem … verontwaardigd aan.
3. Hij uitte … kritiek.
4. Er woedde een … brand.
5. Zij hadden … gesprekken.
6. Hoe ging het? Het was …!
1. hevige. Het gaat om een beschrijving. Bij heftige bloedingen denk je toch eerder aan niet-constante bloedingen. 2. heftig. Het gaat om een gemoedsaandoening. Degene die hier voor hevig kiest, bedoelt misschien eerder de mate van verontwaardiging. 3. Hier zijn beide mogelijkheden te verdedigen: hevige als het gaat om de sterkte van de kritiek, heftige als het accent ligt op de emotie. 4. hevige. Het gaat om een kwalificatie. 5. heftige. Ook hier ligt het accent op de gemoedsaandoeningen. 6. heftig want hier gaat het om een ervaring.
Als dit onderscheid correct is, hebt u bij heftige buien en hevige buien een ander beeld. Bij heftige buien is het tussendoor ook wel even droog of wat miezerig (aspect ‘tijdelijk’, ‘op en neer’). Bij hevige buien denkt u, door het constante karakter, eerder aan ‘veel neerslag’ of ‘schade voor het gewas’.
Dit geheel terzijde. Ik zou zo graag willen weten waar onstuimig in de betekenisomschrijving van heftig vandaan komt, en niet omdat dit woord geen positieve tegenhanger heeft zoals zoveel andere woordjes (van ‘onbenullig’ tot ‘onwennig’), zie het weersbeestje. Maar de etymologen komen helaas niet ver in hun speurtocht. Wel wordt verwantschap vermoed tussen ‘stuimig’ en ‘stamelen’.
