De woorden worden door elkaar gebruikt, maar het had zo mooi anders gekund.
fysiognomie
de leer dat het uiterlijk iets zegt over iemands karakter; vorm van het gezicht
- Ik geloof echt in fysiognomie. Waarom spreken we anders over een wilskrachtige kin en wellustige lippen?
- In de psychologie spreekt men van fysiognomisch waarnemen wanneer een klein kind in een object bijvoorbeeld een boos gezicht ziet.
fysionomie
vorm van het gezicht; de leer dat het uiterlijk iets zegt over iemands karakter
- Kinderen met GHD hebben een typische fysionomie: een rond en/of breed gezicht.
- In de fysionomie staan ogen die ver uit elkaar staan voor openheid en levensmoed.
De woorden komen uit het Grieks. Het deel ‘fysio’ komt van een woord dat ‘natuur’ of ‘verschijningsvorm’ betekent, zoals in ‘fysica’. Het deel ‘nomos’ betekent ‘wet’ (zoals in ‘autonomie’) en soms ook ‘wijze’ of ‘manier’. Het deel ‘gnomie’ komt van een werkwoord dat ‘kennen’ en ook wel ‘beoordelen’ betekent.
De fysio(g)nomie als ‘theorie van de gelaatsvormen’ werd al door Griekse filosofen bestudeerd, en kreeg extra belangstelling in de achttiende en negentiende eeuw, onder andere door het werk van Lombroso. Deze Italiaanse criminoloog had duizenden gevangenen onderzocht en was tot de conclusie gekomen dat je criminelen kon herkennen aan dikke doorlopende wenkbrauwen en een terugwijkende kin. Maar ook in zijn tijd werd deze theorie al als pseudowetenschap gezien.
Wel jammer dat de twee woorden door elkaar worden gebruikt. Het had zo mooi anders gekund: fysiognomie als een oude pseudowetenschap over de relatie tussen gelaatsvormen en persoonlijkheid, en fysionomie als aanduiding voor opmerkelijke gelaatskenmerken. Als we dan gezellig generaties familiefoto’s bekijken en nagaan wie nou het meest op wie lijkt, dan zouden we het zomaar eens kunnen worden over een typische familiefysionomie.
