De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er zijn wel kleine verschillen in betekenisnuance. Ook is er verschil in figuurlijk gebruik.

 

raam       

licht doorlatende uitsparing in muur of andere afscheiding; het gaat eerder om het oppervlak (de wand) en de omlijsting (het kader).

  • Op de ramen waren afbeeldingen van vogels geplakt.
  • Doe je autoraampje dicht, wil je?
  • In Amsterdam zijn weer nieuwe plannen ontwikkeld tegen raamprostitutie.

 

venster     

licht doorlatende uitsparing in een muur of andere afscheiding; het gaat eerder om de opening

  • Te koop: prachtige oude vensters voor het renoveren van stalgebouwen.
  • Bij de brand in de Notre Dame is het beroemde roosvenster gelukkig gespaard gebleven.
  • Kijk, hier heb je een vensterenvelop dan hoef je het adres niet opnieuw te schrijven.

 

Bij een raam gaat het eerder om de (licht doorlatende) wand zelf. Daarom tikt het roodborstje ook niet tegen het venster maar tegen het raam. Daarom ook tikt de regen niet zachtjes tegen het zoldervenster, maar tegen het zolderraam. En we spreken eerder over gebrandschilderde ramen dan gebrandschilderde vensters. Want het gaat om de kleuren op de glaswand. Een raam kan trouwens ook een ruit zijn. Zie hierover elders in het Verwarwoordenboek.

 

Een venster was oorspronkelijk een kleine opening in een muur om naar buiten te kunnen kijken. Later kwam daar ook glas in. Een venster is vaak ook wat klassieker en mooier uitgevoerd. Ramen zijn doorgaans wat groter; in een schuifpui zitten geen vensters maar ramen. En bij ramen gaat het niet alleen om licht, maar kan het ook gaan om frisse lucht. Je kunt wel een venster openzetten maar gebruikelijker is toch een raam openzetten.

 

Beide woorden hebben ook een mooie figuurlijke betekenis.

 

  • Het cao-overleg heeft eindelijk een raamovereenkomst opgeleverd. Details worden in later overleg geregeld.
  • Je kunt deze internetpagina beter openen in een nieuw venster.

 

Het woord raam, met het accent op de omlijsting of het kozijn zelf, betekent ook ‘kader’, zoals in het woord denkraam van stripmaker Marten Toonder. Het woord venster, met accent op ‘naar buiten kunnen kijken’, heeft ook de algemene betekenis ‘opening naar de buitenwereld’. Zoals in Geschiedenis, 20 vensters op de wereld. En ja, een nieuw scherm, zie het tweede voorbeeld, kun je dan beter openen in een nieuw venster.

 

Nog twee lastige detailvragen.

 

Is er verschil tussen een vensterraam en een raamvenster? Als de lijst afbeeldingen op internet een goed ‘venster’ biedt op mogelijke verschillen, dan lijkt het erop dat een vensterraam eerder rechthoekig en moderner is, en dat een raamvenster eerder bijzondere vormen kent met bogen en kleinere vakjes. Dit verschil is dan geheel in lijn met de opmerking dat een venster vaak wat klassieker en mooier is dan een raam.

 

Is er verschil tussen een vensterbank en een raambank? Ja, een vensterbank is de vaak wat verbrede afdekking van de onderlijst van een raamkozijn, voor geranium of sierobject. En een raambank is een bank die is ingebouwd in een verdiept raamkozijn. Vanaf zo’n raambank kun je dan gezellig naar buiten kijken, door het raam (de omlijsting) of een mooi klassiek venster (om te zien wat er buiten gebeurt).