De woorden verschillen in betekenisassociaties. En ruïne kan ook figuurlijk worden gebruikt.

 

bouwval     

vervallen gebouw

  • De erfgenamen ruzieden decennialang over het ouderlijk huis dat inmiddels een bouwval was geworden.
  • Makelaars noemen een bouwval soms een ‘huis met veel renovatiemogelijkheden’.

 

ruïne       

overblijfsel van een gebouw, puinhoop

  • Op Kreta bezochten wij de ruïnes van het paleis van Knossos.
  • Onze partij gaat op de ruïnes van het vorige kabinetsbeleid de samenleving opnieuw opbouwen.

 

Gemeenschappelijk is: ‘het gebouwelijk overschot’, ‘dat wat er overblijft van een gebouw’. Let wel het gaat om een gebouw, want bij een schip heet het een wrak.

 

Twee woorden met ongeveer dezelfde betekenis, maar er zijn wel zeven mogelijke verschillen in betekenisassociaties.

 

1. Bij een ruïne denk je eerder aan verwoesting, bijvoorbeeld oorlogen rond een kasteel. Een ruïne is vaak het resultaat van ‘ruïneren’. Bij een bouwval gaat het eerder alleen om het verval zelf.

 

2. Door de associatie met verwoesting is de staat van verval ook erger. Een bouwval laat vaak meer zien van het oorspronkelijke bouwwerk dan een ruïne.

 

3. Een ruïne heeft vaak een hogere ouderdom dan een bouwval. Bij een ruïne denk je eerder aan de resten van een oude tempel, bij een bouwval kan het ook gaan om een gebouw van een halve eeuw oud.

 

4. Een ruïne is vaak groter in omvang dan een bouwval. Er bestaat overigens ook een woord voor een kleine bouwval, namelijk krot.

 

5. Er lijkt ook verschil in materiaal. Een ruïne is altijd van steen, maar een bouwval kan ook een scheefgezakt houten schuurtje zijn met een ingestort zinken dak.

 

6. Er is ook verschil in schoonheid. Een bouwval is armoedig maar een ruïne is indrukwekkend of mooi. Je spreekt niet zo gauw van ‘een schilderachtige bouwval’, maar reisgidsen kunnen wel pronken met ‘schilderachtige ruïnes’.

 

7. En tot slot, er is ook verschil in ‘renovatieperspectief’. Bij een bouwval denk je eerder aan dat goedkope tweede huisje in Frankrijk dat je zo graag wilt opknappen. Bij een ruïne heb je toch veel minder die aandrang, als dat al mogelijk zou zijn.

 

Zo intrigerend is onze taal. Als er wat overblijft van een bouwwerk, dan hebben wij daar twee woorden voor. Maar kijk eens wat ze kunnen oproepen aan verschillen! Als alle verwante woorden zoveel verschillen zouden hebben, dan werd deze rubriek nog interessanter.